1. ETF là gì?

Định nghĩa đơn giản về ETF

ETF (Exchange Traded Fund) hay Quỹ Hoán đổi Danh mục là một loại quỹ đầu tư được giao dịch trên sàn chứng khoán giống như cổ phiếu thông thường. Nói đơn giản, ETF giống như một “giỏ đầu tư” chứa nhiều loại tài sản khác nhau (cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa…) được gói gọn trong một mã chứng khoán duy nhất.

Ví dụ: Nếu bạn mua ETF VFMVN30 ở Việt Nam, bạn đang sở hữu một phần nhỏ của 30 công ty lớn nhất trên sàn chứng khoán Việt Nam, thay vì phải mua riêng lẻ từng cổ phiếu một.

Cách ETF hoạt động

ETF hoạt động theo nguyên tắc đơn giản:

1. Tạo lập quỹ: Công ty quản lý quỹ sẽ xác định danh mục đầu tư (ví dụ: theo dõi chỉ số VN30) và tạo ra các đơn vị ETF.

2. Giao dịch trên sàn: Nhà đầu tư mua bán ETF trên sàn chứng khoán thông qua tài khoản chứng khoán, giống như mua bán cổ phiếu.

3. Theo dõi chỉ số: Hầu hết ETF được thiết kế để bám theo hiệu suất của một chỉ số cụ thể. Ví dụ, ETF VFMVN30 sẽ tăng giảm theo chỉ số VN30.

4. Cơ chế tạo lập và mua lại: Các thành viên tạo lập được phép trao đổi trực tiếp với quỹ ETF – họ có thể đổi rổ cổ phiếu lấy đơn vị ETF và ngược lại. Cơ chế này giúp giá ETF luôn gần với giá trị tài sản ròng (NAV).

Ví dụ thực tế: Khi thị trường chứng khoán Việt Nam tăng 10%, ETF VFMVN30 cũng sẽ tăng xấp xỉ 10% (đã trừ các chi phí quản lý).

Điểm khác biệt với cổ phiếu và quỹ mở

So với cổ phiếu:

1. Đa dạng hóa: Khi mua một cổ phiếu, bạn chỉ đầu tư vào một công ty. Khi mua ETF, bạn đầu tư vào nhiều công ty cùng lúc.

   Ví dụ: Thay vì bỏ 10 triệu đồng mua cổ phiếu VNM (Vinamilk), bạn có thể dùng 10 triệu đồng mua ETF VFMVN30 và sở hữu một phần nhỏ của 30 công ty lớn, bao gồm cả VNM.

2. Rủi ro thấp hơn: Nếu một công ty trong ETF gặp vấn đề, ảnh hưởng đến giá ETF sẽ ít hơn so với khi bạn đầu tư trực tiếp vào cổ phiếu đó.

So với quỹ mở:

1. Giao dịch linh hoạt: ETF được giao dịch cả ngày trên sàn, giá thay đổi liên tục. Quỹ mở chỉ giao dịch cuối ngày với một mức giá duy nhất.

   Ví dụ: Nếu thị trường đang giảm mạnh, bạn có thể bán ETF ngay lập tức, trong khi với quỹ mở, bạn phải đợi đến cuối ngày và chấp nhận giá đóng cửa.

2. Tính minh bạch: ETF công bố danh mục đầu tư hàng ngày, trong khi quỹ mở thường công bố định kỳ (hàng tháng hoặc hàng quý).

3. Chi phí: ETF thường có phí quản lý thấp hơn quỹ mở.

   Ví dụ: ETF VFMVN30 có phí quản lý khoảng 0.65%/năm, trong khi nhiều quỹ mở có phí từ 1.5-2%/năm.

4. Số tiền đầu tư tối thiểu: Bạn có thể mua chỉ 1 đơn vị ETF (vài chục nghìn đồng), trong khi quỹ mở thường yêu cầu số tiền tối thiểu lớn hơn (vài triệu đồng).

2. Đặc điểm chính của ETF

Giao dịch trên sàn chứng khoán

ETF được giao dịch trực tiếp trên sàn chứng khoán giống như cổ phiếu thông thường, đây là đặc điểm quan trọng nhất của ETF.

Điều này có nghĩa là gì?

• Bạn có thể mua bán ETF bất cứ lúc nào trong giờ giao dịch của sàn chứng khoán
• Giá ETF thay đổi liên tục trong ngày dựa trên cung cầu thị trường
• Bạn có thể đặt lệnh mua/bán với nhiều loại lệnh khác nhau (lệnh giới hạn, lệnh thị trường…)

Ví dụ thực tế:
Nếu bạn muốn mua ETF VFMVN30 ở Việt Nam, bạn chỉ cần đăng nhập vào tài khoản chứng khoán, tìm mã VFMVN30 và đặt lệnh mua giống như khi mua cổ phiếu VNM hay FPT. Nếu thị trường có biến động lớn, bạn có thể bán ngay lập tức mà không cần đợi đến cuối ngày.

Đa dạng hóa đầu tư

ETF giúp nhà đầu tư dễ dàng đa dạng hóa danh mục chỉ với một giao dịch đơn giản.

Tại sao điều này quan trọng?

• Giảm thiểu rủi ro khi không “bỏ tất cả trứng vào một giỏ”
• Tiếp cận được nhiều loại tài sản, ngành nghề, thị trường khác nhau
• Phù hợp với người mới bắt đầu chưa có nhiều kiến thức chọn cổ phiếu

Ví dụ minh họa:
Với 10 triệu đồng, thay vì chỉ mua được cổ phiếu của 1-2 công ty, bạn có thể mua ETF VFMVN30 và sở hữu một phần nhỏ của 30 công ty lớn nhất Việt Nam. Nếu một công ty trong số đó gặp khó khăn, ảnh hưởng đến giá trị danh mục của bạn sẽ rất nhỏ.

Hoặc với ETF FUEVFVND (theo dõi chỉ số VNDiamond), chỉ cần một lệnh mua, bạn đã sở hữu cổ phiếu của các công ty có tỷ lệ cổ tức cao và quản trị tốt tại Việt Nam.

Chi phí thấp

ETF thường có chi phí quản lý thấp hơn nhiều so với các quỹ đầu tư truyền thống.

Chi phí thấp mang lại lợi ích gì?

• Lợi nhuận ròng cao hơn cho nhà đầu tư
• Phù hợp với chiến lược đầu tư dài hạn
• Tiết kiệm đáng kể so với việc tự giao dịch nhiều cổ phiếu riêng lẻ

Con số cụ thể:
ETF ở Việt Nam thường có phí quản lý từ 0.65% đến 0.95% mỗi năm. Ví dụ, ETF VFMVN30 có phí quản lý 0.65%/năm, trong khi nhiều quỹ mở có phí từ 1.5% đến 2%/năm.

Ví dụ so sánh:
Nếu bạn đầu tư 100 triệu đồng vào ETF với phí 0.65%/năm, bạn chỉ trả 650,000 đồng mỗi năm. Nếu đầu tư vào quỹ mở với phí 1.8%/năm, bạn phải trả 1,800,000 đồng – gấp gần 3 lần!

Tính minh bạch

ETF cung cấp mức độ minh bạch cao, giúp nhà đầu tư luôn nắm rõ mình đang đầu tư vào đâu.

Tính minh bạch thể hiện ở đâu?

• Danh mục đầu tư của ETF được công bố hàng ngày
• Giá trị tài sản ròng (NAV) được tính và công bố định kỳ
• Cơ cấu, tỷ trọng của từng tài sản trong ETF được cập nhật thường xuyên
• Quy tắc và phương pháp đầu tư rõ ràng, dễ hiểu

Ví dụ thực tế:
Khi đầu tư vào ETF VFMVN30, bạn có thể truy cập website của công ty quản lý quỹ VFM để xem danh sách chính xác 30 cổ phiếu đang có trong quỹ và tỷ trọng của từng cổ phiếu. Bạn cũng biết rằng ETF này sẽ điều chỉnh danh mục theo chỉ số VN30, không phụ thuộc vào quyết định chủ quan của người quản lý quỹ.

3. Các loại ETF phổ biến

ETF chỉ số

ETF chỉ số là loại ETF phổ biến nhất, được thiết kế để bám theo hiệu suất của một chỉ số chứng khoán cụ thể.

Đặc điểm nổi bật:

• Mô phỏng chính xác thành phần và tỷ trọng của chỉ số mục tiêu
• Thường có chi phí quản lý thấp nhất trong các loại ETF
• Phù hợp với chiến lược đầu tư thụ động dài hạn

Ví dụ tại Việt Nam:

• VFMVN30: Bám theo chỉ số VN30, gồm 30 cổ phiếu lớn nhất sàn HOSE
• FUEVN100: Bám theo chỉ số VN100, gồm 100 cổ phiếu lớn nhất sàn HOSE

Ví dụ thực tế: Khi bạn mua ETF VFMVN30, bạn đang gián tiếp đầu tư vào các “ông lớn” như Vinhomes, Vingroup, Vietcombank, Masan… với tỷ trọng tương ứng trong chỉ số VN30. Nếu chỉ số VN30 tăng 10%, ETF này cũng sẽ tăng xấp xỉ 10% (đã trừ phí quản lý).

ETF ngành

ETF ngành tập trung đầu tư vào các công ty trong cùng một lĩnh vực hoặc ngành nghề cụ thể.

Đặc điểm nổi bật:

• Giúp đầu tư vào ngành bạn tin tưởng sẽ phát triển mạnh
• Đa dạng hóa trong phạm vi một ngành, giảm rủi ro so với đầu tư vào một công ty
• Phù hợp khi bạn có nhận định về triển vọng của một ngành cụ thể

Ví dụ tại Việt Nam:

• FUESSVFL: Tập trung vào cổ phiếu ngành tài chính (ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm)

Ví dụ thực tế: Nếu bạn tin rằng ngành ngân hàng Việt Nam sẽ tăng trưởng mạnh trong những năm tới, thay vì phải nghiên cứu và chọn đầu tư vào VCB, TCB hay ACB, bạn có thể mua ETF ngành tài chính để sở hữu tất cả các cổ phiếu ngân hàng lớn cùng lúc.

ETF hàng hóa

ETF hàng hóa theo dõi giá của các mặt hàng như vàng, bạc, dầu, nông sản…

Đặc điểm nổi bật:

• Cho phép đầu tư vào hàng hóa mà không cần sở hữu vật chất
• Cung cấp công cụ phòng ngừa lạm phát
• Giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư ra khỏi cổ phiếu và trái phiếu

Ví dụ tại Việt Nam:
Hiện tại Việt Nam chưa có nhiều ETF hàng hóa, nhưng nhà đầu tư có thể tiếp cận thông qua các sàn quốc tế với các ETF như:

• GLD: Theo dõi giá vàng
• USO: Theo dõi giá dầu thô

Ví dụ thực tế: Thay vì phải mua vàng vật chất, cất giữ và lo lắng về an ninh, bạn có thể mua ETF vàng. Nếu giá vàng tăng 5%, giá trị ETF vàng của bạn cũng tăng tương ứng. Khi cần tiền, bạn chỉ cần bán ETF trên sàn mà không phải đem vàng đi bán và chịu chênh lệch giá mua-bán.

ETF trái phiếu

ETF trái phiếu đầu tư vào các loại trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp hoặc trái phiếu đô thị.

Đặc điểm nổi bật:

• Thường ổn định hơn ETF cổ phiếu, rủi ro thấp hơn
• Cung cấp thu nhập đều đặn từ lãi suất trái phiếu
• Phù hợp với nhà đầu tư thận trọng, ưu tiên bảo toàn vốn

Ví dụ tại Việt Nam:
Thị trường Việt Nam chưa có nhiều ETF trái phiếu, nhưng nhà đầu tư có thể tham khảo các ETF trái phiếu quốc tế như:

• AGG: Đầu tư vào trái phiếu chính phủ và doanh nghiệp Mỹ
• BND: Đầu tư vào trái phiếu đa dạng trên toàn cầu

Ví dụ thực tế: Nếu bạn đang ở độ tuổi gần nghỉ hưu và muốn giảm rủi ro trong danh mục đầu tư, bạn có thể chuyển một phần tiền từ ETF cổ phiếu sang ETF trái phiếu. Thay vì phải tự mua từng trái phiếu riêng lẻ (thường có mệnh giá lớn), ETF trái phiếu cho phép bạn đầu tư với số tiền nhỏ và vẫn được hưởng lãi suất ổn định.

4. Ưu điểm của ETF

Đa dạng hóa rủi ro

ETF giúp phân tán rủi ro hiệu quả chỉ với một lệnh mua đơn giản.

Lợi ích cụ thể:

• Sở hữu nhiều cổ phiếu cùng lúc, giảm tác động khi một cổ phiếu riêng lẻ giảm giá
• Không phụ thuộc vào hiệu suất của một công ty duy nhất
• Phù hợp với nguyên tắc “không bỏ tất cả trứng vào một giỏ”

Ví dụ thực tế: Khi mua ETF VFMVN30, bạn đầu tư vào 30 công ty lớn nhất sàn HOSE. Nếu một công ty gặp khó khăn, ảnh hưởng đến danh mục của bạn rất nhỏ.

Giao dịch linh hoạt

ETF giao dịch như cổ phiếu thông thường, mang lại sự linh hoạt cao.

Điểm nổi bật:

• Mua bán bất cứ lúc nào trong giờ giao dịch
• Đặt nhiều loại lệnh khác nhau (lệnh giới hạn, lệnh thị trường)
• Giá cập nhật liên tục theo thời gian thực

Ví dụ thực tế: Nếu thị trường đột ngột giảm mạnh, bạn có thể bán ETF ngay lập tức, không cần đợi đến cuối ngày như quỹ mở.

Chi phí thấp

ETF thường có chi phí quản lý thấp hơn nhiều so với các quỹ đầu tư truyền thống.

Lý do chi phí thấp:

• Quản lý thụ động, không cần đội ngũ phân tích đắt đỏ
• Ít giao dịch mua bán, giảm chi phí giao dịch
• Quy mô lớn giúp giảm chi phí vận hành bình quân

Con số thực tế: ETF tại Việt Nam có phí quản lý từ 0.65% đến 0.95%/năm, thấp hơn nhiều so với quỹ mở (1.5-2%/năm).

Dễ tiếp cận

ETF giúp nhà đầu tư tiếp cận dễ dàng với nhiều thị trường và tài sản khác nhau.

Điểm thuận lợi:

• Số tiền đầu tư tối thiểu thấp (chỉ cần đủ mua 1 đơn vị ETF)
• Không cần kiến thức chuyên sâu về phân tích cổ phiếu
• Dễ dàng tiếp cận các thị trường khó đầu tư trực tiếp

Ví dụ thực tế: Với vài triệu đồng, bạn đã có thể đầu tư vào ETF FUEVN100 và sở hữu 100 cổ phiếu hàng đầu Việt Nam. Nếu mua riêng lẻ từng cổ phiếu, bạn sẽ cần số vốn lớn hơn nhiều và mất thời gian quản lý.

5. Nhược điểm của ETF

Phí giao dịch

Mặc dù ETF có phí quản lý thấp, nhưng chi phí giao dịch có thể làm giảm lợi nhuận của bạn.

Các loại phí phải trả:

• Phí môi giới khi mua/bán (0.15-0.25% tại Việt Nam)
• Phí quản lý hàng năm (0.65-0.95%)
• Thuế chuyển nhượng chứng khoán (0.1% giá trị bán)

Tác động thực tế:

• Giao dịch thường xuyên sẽ làm phí môi giới cộng dồn nhanh chóng
• Đặc biệt bất lợi với chiến lược đầu tư ngắn hạn và số tiền nhỏ
• Có thể làm giảm đáng kể lợi nhuận khi thị trường đi ngang

Lời khuyên: Hạn chế giao dịch thường xuyên, ưu tiên chiến lược mua và nắm giữ dài hạn để giảm thiểu tác động của phí giao dịch.

Rủi ro thị trường

ETF không tránh khỏi rủi ro khi thị trường đi xuống, thậm chí còn có những rủi ro đặc thù.

Nguyên nhân rủi ro:

• ETF chỉ số sẽ giảm theo thị trường khi thị trường sụt giảm, không có cơ chế bảo vệ
• ETF ngành sẽ chịu tác động mạnh khi cả ngành gặp khó khăn
• ETF không có khả năng “chọn lọc” để tránh cổ phiếu yếu kém trong chỉ số

Ví dụ thực tế:

• Trong đại dịch COVID-19, ETF VFMVN30 giảm hơn 30% chỉ trong vài tuần
• Khi ngành ngân hàng gặp khó khăn, ETF tài chính có thể giảm mạnh hơn thị trường chung
• ETF bất động sản sẽ chịu tác động nặng nề khi thị trường bất động sản đóng băng

Lời khuyên: Hiểu rõ ETF không phải “bùa hộ mệnh” trong thị trường giảm. Cân nhắc phân bổ tài sản vào nhiều loại ETF khác nhau và các công cụ đầu tư khác để giảm thiểu rủi ro.

Chênh lệch giá

ETF thường giao dịch với giá khác so với giá trị tài sản ròng (NAV), gây ra chênh lệch không mong muốn.

Nguyên nhân chênh lệch:

• Cung-cầu trên thị trường không cân bằng
• Thanh khoản thấp với một số ETF
• Độ trễ trong việc cập nhật thông tin

Tác động thực tế:

• ETF có thể giao dịch với mức chiết khấu (thấp hơn NAV) hoặc phụ trội (cao hơn NAV)
• Nhà đầu tư có thể mua với giá cao hơn giá trị thực hoặc bán với giá thấp hơn giá trị thực
• Chênh lệch này đặc biệt rõ trong thời điểm thị trường biến động mạnh

Ví dụ cụ thể: ETF VFMVN30 đôi khi giao dịch với mức chênh lệch 0.5-1% so với NAV. Nếu NAV là 15,000 đồng, bạn có thể phải mua với giá 15,150 đồng, tạo ra bất lợi ngay từ đầu.

Lời khuyên: Kiểm tra NAV và giá giao dịch trước khi đặt lệnh. Cân nhắc sử dụng lệnh giới hạn thay vì lệnh thị trường để kiểm soát giá mua/bán.

6. Cách đầu tư ETF cơ bản

Mở tài khoản chứng khoán

1. Chọn công ty chứng khoán uy tín như SSI, VPS, VCSC, HSC hoặc VNDirect
2. Chuẩn bị hồ sơ:
   • CMND/CCCD còn hiệu lực
   • Số điện thoại đăng ký chính chủ
   • Email cá nhân
3. Đăng ký tài khoản:
   • Trực tuyến: Tải app/truy cập website công ty chứng khoán
   • Trực tiếp: Đến văn phòng giao dịch
4. Liên kết ngân hàng để nạp/rút tiền thuận tiện
5. Nạp tiền vào tài khoản chứng khoán

Mẹo hữu ích: Chọn công ty có phí giao dịch thấp và nền tảng dễ sử dụng.

Chọn ETF phù hợp

Xác định mục tiêu đầu tư:

• Đầu tư dài hạn hay ngắn hạn?
• Mức độ chấp nhận rủi ro?
• Lĩnh vực/ngành nghề quan tâm?

Bảng so sánh các ETF phổ biến tại Việt Nam

Gợi ý lựa chọn ETF theo mục tiêu

Nhà đầu tư mới bắt đầu:

• FUEVN100: Đại diện cho 100 cổ phiếu lớn nhất, đa dạng hóa tốt, phí hợp lý

Đầu tư dài hạn, ít rủi ro:

• VFMVN30: Tập trung vào 30 cổ phiếu lớn nhất, thanh khoản cao nhất, phí thấp nhất

Muốn đầu tư vào ngành tài chính:

• FUESSVFL: Tập trung vào ngân hàng và tài chính, tiềm năng tăng trưởng cao nhưng biến động lớn hơn

Quan tâm đến cổ phiếu có room ngoại:

• FUEVFVND: Đầu tư vào cổ phiếu có giới hạn sở hữu nước ngoài cao, thường là doanh nghiệp chất lượng

Nhà đầu tư có tài khoản ngoại hối:

• E1VFVN30: Tiếp cận thị trường Việt Nam qua sản phẩm quốc tế

Lựa chọn tối ưu cho người mới: FUEVN100 hoặc VFMVN30 là điểm khởi đầu tuyệt vời với thanh khoản cao, phí thấp và đa dạng hóa tốt. Bắt đầu với một trong hai ETF này trước khi mở rộng sang các ETF ngành.

Thực hiện giao dịch

Đăng nhập vào tài khoản chứng khoán

Tìm mã ETF muốn đầu tư (VD: E1VFVN30, FUEVN100)

Đặt lệnh mua:

• Chọn số lượng phù hợp với ngân sách
• Quyết định loại lệnh:
  • Lệnh thị trường (ATO/ATC): Mua nhanh theo giá thị trường
  • Lệnh giới hạn (LO): Kiểm soát giá mua

Xác nhận lệnh và chờ khớp lệnh

Kiểm tra giao dịch sau khi hoàn tất

Lưu ý quan trọng: ETF giao dịch như cổ phiếu thông thường, từ 9:00-14:45 các ngày làm việc trong tuần.

Theo dõi đầu tư

Kiểm tra định kỳ (hàng tuần/tháng/quý):

• Hiệu suất ETF
• So sánh với chỉ số tham chiếu
• Thay đổi trong danh mục

Cập nhật thông tin:

• Báo cáo định kỳ của quỹ
• Thay đổi về phí, cơ cấu danh mục
• Tin tức thị trường liên quan

Tái cân bằng khi cần thiết:

• Mua thêm nếu giá hấp dẫn
• Bán một phần khi cần tiền hoặc đạt mục tiêu
• Điều chỉnh tỷ trọng giữa các ETF

Đánh giá chiến lược:

• So sánh kết quả với mục tiêu ban đầu
• Điều chỉnh kế hoạch nếu cần

Mẹo hiệu quả: Thiết lập lịch kiểm tra định kỳ thay vì theo dõi hàng ngày để tránh quyết định cảm xúc.

7. Lời khuyên cho người mới bắt đầu

Những điều cần lưu ý

Tổng kết

ETF là công cụ đầu tư hiệu quả cho người mới bắt đầu với nhiều ưu điểm:

✅ Đa dạng hóa tự động: Một lệnh mua ETF giúp sở hữu hàng chục cổ phiếu
✅ Chi phí thấp: Phí quản lý 0.65-0.95%/năm, thấp hơn nhiều so với quỹ mở
✅ Thanh khoản cao: Mua bán dễ dàng như cổ phiếu thông thường
✅ Minh bạch: Danh mục được công bố định kỳ, rõ ràng
✅ Linh hoạt: Không yêu cầu số tiền lớn để bắt đầu

Chiến lược tối ưu cho người mới:

1. Mở tài khoản chứng khoán với công ty uy tín
2. Bắt đầu với FUEVN100 hoặc VFMVN30
3. Đầu tư đều đặn hàng tháng (500.000đ – 2.000.000đ)
4. Kiên nhẫn duy trì kế hoạch dài hạn
5. Tái cân bằng danh mục 6-12 tháng/lần

Nhớ rằng: Đầu tư ETF không phải để làm giàu nhanh chóng mà là cách xây dựng tài sản bền vững theo thời gian. Hãy kiên nhẫn và kỷ luật với kế hoạch đã đặt ra.

>>>> Tham khảo thêm : Bitcoin ETF là gì ?