1. Giới thiệu

Thị trường RWA (Real World Assets) trên blockchain đã đạt mốc 5,6 tỷ USD vào quý 2 năm 2025, tăng 340% so với cùng kỳ năm trước. Với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) đạt 127% kể từ năm 2023, RWA đang trở thành một trong những phân khúc phát triển nhanh nhất trong hệ sinh thái blockchain hiện nay.

RWA, hay Real World Assets, là quá trình chuyển đổi tài sản hữu hình từ thế giới thực (như bất động sản, cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa) thành dạng token kỹ thuật số trên blockchain. Đây chính là cầu nối đang xóa mờ ranh giới giữa tài chính truyền thống và tài chính phi tập trung (DeFi), mở ra một kỷ nguyên mới cho cả hai hệ thống.

Tầm quan trọng của RWA không thể phủ nhận. Trong khi các tài sản thuần túy kỹ thuật số như Bitcoin và Ethereum thường bị chỉ trích vì thiếu giá trị nội tại, RWA mang đến giải pháp bằng cách neo các token với tài sản thực có giá trị. Điều này không chỉ tăng tính ổn định cho thị trường crypto vốn biến động mạnh, mà còn mở ra khả năng tiếp cận vốn và thanh khoản chưa từng có cho các tài sản truyền thống vốn kém thanh khoản.

Dù bạn là nhà đầu tư mới bắt đầu hay chuyên gia blockchain dày dạn kinh nghiệm, bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về cách tài sản thực đang cách mạng hóa không gian blockchain và mở ra những cơ hội đầu tư mới trong năm 2025.

2. RWA là gì? Hiểu về Real World Assets trên Blockchain

Định nghĩa chi tiết về RWA

Real World Assets (RWA) là thuật ngữ chỉ các tài sản hữu hình hoặc vô hình từ thế giới thực được số hóa và đại diện dưới dạng token trên blockchain. Quá trình này, được gọi là tokenization, cho phép phân chia quyền sở hữu tài sản thành các đơn vị nhỏ hơn, dễ dàng giao dịch, và có thể lập trình được thông qua hợp đồng thông minh (smart contracts). RWA tạo ra một lớp tài sản mới kết hợp tính ổn định của tài sản truyền thống với tính linh hoạt và hiệu quả của công nghệ blockchain.

Về mặt kỹ thuật, RWA thường được triển khai dưới dạng token tuân thủ các tiêu chuẩn như ERC-20, ERC-721, hoặc ERC-1155 trên Ethereum, hoặc các tiêu chuẩn tương đương trên các blockchain khác. Mỗi token đại diện cho một phần quyền sở hữu hoặc lợi ích trong tài sản cơ sở, được đảm bảo bởi các thỏa thuận pháp lý và cơ chế quản trị.

Phân biệt RWA với các tài sản thuần túy kỹ thuật số

Các loại tài sản thực có thể được tokenize

Bất động sản

Tokenization bất động sản cho phép phân chia quyền sở hữu các tòa nhà, đất đai và bất động sản thương mại thành các phần nhỏ hơn. Nhà đầu tư có thể sở hữu một phần nhỏ của bất động sản có giá trị cao mà không cần vốn lớn. Các dự án như RealT, Propy và Lofty AI đã tokenize hàng trăm triệu USD giá trị bất động sản, cho phép đầu tư từ 50 USD với lợi nhuận cho thuê được phân phối tự động thông qua smart contracts.

Tài sản tài chính (cổ phiếu, trái phiếu)

Cổ phiếu và trái phiếu tokenized đang tạo ra một thị trường 24/7 với chi phí giao dịch thấp hơn và không cần trung gian. Các tổ chức tài chính lớn như JPMorgan, Goldman Sachs đã phát hành trái phiếu trên blockchain. Dự án Maple Finance đã cung cấp hơn 2 tỷ USD cho các tổ chức tài chính thông qua các pool cho vay được tokenize trên blockchain.

Hàng hóa (vàng, dầu)

Token đại diện cho hàng hóa vật chất như vàng, bạc và dầu mỏ cho phép giao dịch phân số và sở hữu không cần lo ngại về bảo quản vật lý. Paxos Gold (PAXG) và Tether Gold (XAUT) là hai trong số các token vàng lớn nhất, mỗi token tương đương với một ounce vàng được lưu trữ trong kho an toàn và có thể đổi lấy vàng vật lý.

Tác phẩm nghệ thuật và sưu tầm

NFT (Non-Fungible Token) đã cách mạng hóa thị trường nghệ thuật và sưu tầm, cho phép chứng minh tính xác thực và quyền sở hữu. Các tác phẩm nghệ thuật truyền thống giá trị cao cũng đang được tokenize, cho phép sở hữu phân chia. Masterworks và Artory là những nền tảng tiên phong trong việc tokenize các tác phẩm nghệ thuật của các nghệ sĩ nổi tiếng như Banksy và Picasso.

Tài sản trí tuệ

Bằng sáng chế, bản quyền, thương hiệu và các tài sản trí tuệ khác đang được tokenize để tạo ra nguồn thu nhập thụ động cho người sáng tạo. Các nền tảng như Royal.io cho phép nghệ sĩ âm nhạc tokenize bản quyền âm nhạc của họ, cho phép người hâm mộ đầu tư và chia sẻ doanh thu từ phát trực tuyến.

Cách thức hoạt động của tokenization

Quá trình tokenization thường trải qua các bước sau:

1. Đánh giá và thẩm định tài sản: Tài sản được đánh giá bởi các chuyên gia để xác định giá trị thực.

2. Thiết lập cấu trúc pháp lý: Thành lập các pháp nhân đặc biệt (SPV – Special Purpose Vehicle) để nắm giữ tài sản và tuân thủ các quy định pháp lý.

3. Phát hành token: Tạo và phát hành token trên blockchain đại diện cho quyền sở hữu hoặc lợi ích trong tài sản.

4. Phân phối token: Token được bán cho nhà đầu tư thông qua các đợt chào bán riêng, công khai hoặc trên các sàn giao dịch.

5. Quản lý tài sản: Tài sản cơ sở tiếp tục được quản lý, với lợi nhuận được phân phối cho người nắm giữ token thông qua smart contracts.

6. Giao dịch thứ cấp: Token có thể được giao dịch trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) hoặc tập trung (CEX), tạo ra thanh khoản cho tài sản.

Tokenization tận dụng các đặc tính của blockchain như tính minh bạch, bất biến và khả năng lập trình để tạo ra một lớp tài sản mới kết hợp giữa tính ổn định của tài sản truyền thống với hiệu quả và khả năng tiếp cận của công nghệ blockchain.

3. Lợi ích của RWA trong hệ sinh thái Blockchain

Tăng tính thanh khoản cho tài sản truyền thống

Tokenization giải quyết một trong những thách thức lớn nhất của nhiều tài sản truyền thống: tính thanh khoản thấp. Bằng cách chuyển đổi tài sản thành token trên blockchain, các tài sản vốn khó giao dịch như bất động sản, tác phẩm nghệ thuật, hoặc cổ phần công ty tư nhân có thể được mua bán dễ dàng hơn trên các sàn giao dịch kỹ thuật số hoạt động 24/7.

Dữ liệu từ Chainanalysis cho thấy khối lượng giao dịch RWA đã tăng hơn 400% từ năm 2021 đến 2023, với hơn 16 tỷ USD tài sản thực được tokenize tính đến quý 1/2024. Các thị trường RWA như Centrifuge đã ghi nhận thời gian thanh lý tài sản giảm từ nhiều tháng xuống chỉ còn vài ngày đối với một số loại tài sản.

Phân chia quyền sở hữu (fractionalization)

Fractionalization là khả năng chia nhỏ tài sản có giá trị cao thành các phần nhỏ hơn, có giá trị thấp hơn, giúp giảm rào cản tham gia thị trường. Ví dụ, thay vì phải đầu tư hàng triệu đô la để mua một tòa nhà thương mại, nhà đầu tư có thể mua token đại diện cho một phần nhỏ của tòa nhà đó với chỉ vài trăm đô la.

Các nền tảng như RealT đã phân chia bất động sản thành các token có giá trị từ 50-150 USD, cho phép hơn 50,000 nhà đầu tư từ 150 quốc gia tham gia thị trường bất động sản Mỹ. Tương tự, Masterworks đã phân chia các tác phẩm nghệ thuật trị giá hàng triệu đô la thành các phần đầu tư nhỏ từ 1,000 USD.

Giảm chi phí giao dịch và trung gian

Blockchain loại bỏ nhiều trung gian truyền thống trong các giao dịch tài sản, giúp giảm đáng kể chi phí và thời gian xử lý. Trong giao dịch bất động sản truyền thống, các bên trung gian như môi giới, công chứng viên, và luật sư có thể chiếm 5-10% giá trị giao dịch. Với RWA, nhiều quy trình này được tự động hóa thông qua smart contracts.

Nghiên cứu từ World Economic Forum ước tính rằng tokenization có thể giảm chi phí giao dịch xuống 30-50% đối với nhiều loại tài sản. Ví dụ, chi phí chuyển nhượng cổ phiếu trên blockchain có thể thấp hơn 90% so với phương thức truyền thống, giảm từ 4-5% xuống còn 0.2-0.5% giá trị giao dịch.

Tăng tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc

Blockchain cung cấp một sổ cái bất biến và công khai, cho phép theo dõi lịch sử sở hữu và giao dịch của tài sản một cách minh bạch. Điều này đặc biệt có giá trị trong các thị trường như nghệ thuật, đồ sưu tầm, và chuỗi cung ứng, nơi tính xác thực và nguồn gốc là yếu tố quan trọng.

Các dự án như Provenance Blockchain đang áp dụng công nghệ này để theo dõi nguồn gốc rượu vang cao cấp, giảm 20% số vụ gian lận trong ngành này. Tương tự, VeChain đã hợp tác với các thương hiệu xa xỉ để theo dõi nguồn gốc sản phẩm, giảm tỷ lệ hàng giả từ 30% xuống còn dưới 5% ở một số thị trường.

Mở rộng cơ hội đầu tư cho nhà đầu tư nhỏ lẻ

Tokenization phá vỡ rào cản tham gia vào các thị trường trước đây chỉ dành cho các nhà đầu tư tổ chức hoặc cá nhân giàu có. Nhà đầu tư nhỏ lẻ giờ đây có thể tiếp cận với các loại tài sản đa dạng để đa dạng hóa danh mục đầu tư của họ.

Theo báo cáo từ Boston Consulting Group, tokenization có thể mở ra cơ hội tiếp cận thị trường tài sản trị giá 16 nghìn tỷ USD cho nhà đầu tư bán lẻ vào năm 2030. Các nền tảng như Securitize đã cho phép hơn 400,000 nhà đầu tư bán lẻ tham gia vào các quỹ đầu tư tư nhân với số tiền tối thiểu thấp hơn 90% so với yêu cầu truyền thống.

Tạo ra các ứng dụng DeFi mới

RWA mở rộng phạm vi của DeFi (Tài chính phi tập trung) bằng cách tích hợp tài sản thế giới thực vào các giao thức tài chính blockchain. Điều này tạo ra các mô hình kinh doanh và sản phẩm tài chính mới không thể thực hiện được trong hệ thống tài chính truyền thống.

Các ứng dụng DeFi mới bao gồm:

1. Cho vay có tài sản đảm bảo: Các nền tảng như Centrifuge và TrueFi cho phép người dùng thế chấp RWA để vay tiền điện tử, hoặc ngược lại, với lãi suất thường thấp hơn 30-50% so với các kênh tài chính truyền thống.

2. Thanh toán tự động: Smart contracts có thể tự động phân phối lợi nhuận từ tài sản như cổ tức cổ phiếu, thu nhập từ cho thuê bất động sản, hoặc tiền bản quyền âm nhạc trực tiếp đến người nắm giữ token.

3. Bảo hiểm phi tập trung: Các giao thức như Nexus Mutual đang mở rộng sang bảo hiểm tài sản thực, giảm chi phí bảo hiểm xuống 15-20% nhờ loại bỏ trung gian.

4. Quản lý tài sản tự động: DAO (Tổ chức tự trị phi tập trung) cho phép người nắm giữ token cùng nhau quản lý tài sản, như quyết định về việc bảo trì bất động sản hoặc tái đầu tư lợi nhuận.

5. Thị trường dự đoán: Các nền tảng như Augur và Polymarket đang tích hợp dữ liệu từ tài sản thực để tạo ra các thị trường dự đoán chính xác hơn về giá cả hàng hóa, bất động sản và các xu hướng kinh tế.

Theo dữ liệu từ DeFi Llama, tổng giá trị khóa (TVL) trong các giao thức DeFi liên quan đến RWA đã tăng từ dưới 100 triệu USD vào đầu năm 2021 lên hơn 5 tỷ USD vào đầu năm 2024, cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ của lĩnh vực này.

4. Thách thức và rào cản của RWA

Vấn đề pháp lý và quy định

Khung pháp lý cho tài sản thực trên blockchain (RWA) tại Việt Nam và nhiều quốc gia đang phát triển còn khá mơ hồ, tạo ra nhiều thách thức cho các dự án muốn triển khai. Sự không đồng nhất giữa luật pháp truyền thống về tài sản và công nghệ blockchain đặt ra nhiều câu hỏi phức tạp.

Tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vẫn đang trong quá trình nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý cho tài sản số. Hiện tại, việc tokenize bất động sản hay cổ phiếu vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể, khiến các doanh nghiệp e ngại khi triển khai.

Các vấn đề pháp lý chính bao gồm:

• Tính hợp pháp của token đại diện cho tài sản: Liệu token có được công nhận là chứng từ sở hữu hợp pháp hay không?
• Tuân thủ quy định chống rửa tiền (AML) và xác minh khách hàng (KYC): Yêu cầu này làm tăng chi phí và phức tạp hóa quy trình.
• Thuế và kế toán: Chưa có hướng dẫn cụ thể về cách thức khai báo và đóng thuế cho lợi nhuận từ RWA.
• Quyền sở hữu xuyên biên giới: Khi nhà đầu tư Việt Nam mua token đại diện cho bất động sản ở nước ngoài, vấn đề về quyền sở hữu và giải quyết tranh chấp trở nên phức tạp.

Theo khảo sát của KPMG Việt Nam, 68% doanh nghiệp trong lĩnh vực fintech cho rằng rào cản pháp lý là thách thức lớn nhất khi triển khai các giải pháp blockchain liên quan đến tài sản truyền thống.

Thách thức về kỹ thuật và bảo mật

Mặc dù blockchain được biết đến với tính bảo mật cao, việc kết nối tài sản thực với token kỹ thuật số vẫn tồn tại nhiều rủi ro kỹ thuật đáng kể.

Các thách thức kỹ thuật phổ biến bao gồm:

• Tính toàn vẹn của oracle: Các hệ thống oracle cung cấp dữ liệu từ thế giới thực vào blockchain có thể bị tấn công hoặc thao túng. Tại Việt Nam, việc thiếu các nguồn dữ liệu đáng tin cậy về giá bất động sản hay hàng hóa làm tăng rủi ro này.

• Rủi ro hợp đồng thông minh: Lỗi trong mã của smart contract có thể dẫn đến mất mát tài sản. Theo thống kê của Công ty An ninh mạng Việt Nam (VSEC), 45% các dự án blockchain trong nước chưa thực hiện kiểm toán mã đầy đủ.

• Quản lý khóa riêng tư: Việc mất khóa riêng tư đồng nghĩa với việc mất quyền tiếp cận token và tài sản liên quan. Đây là vấn đề đặc biệt nghiêm trọng với người dùng Việt Nam khi nhiều người còn chưa quen với việc bảo quản khóa riêng tư.

• Khả năng mở rộng: Các blockchain phổ biến như Ethereum vẫn đối mặt với vấn đề về khả năng mở rộng, ảnh hưởng đến tốc độ giao dịch và chi phí khi thị trường RWA phát triển.

Theo báo cáo của Hiệp hội Blockchain Việt Nam, 57% các dự án RWA trong nước gặp khó khăn về mặt kỹ thuật khi triển khai, đặc biệt là vấn đề tích hợp với hệ thống tài chính truyền thống.

Vấn đề về định giá và thanh khoản

Mặc dù tokenization hứa hẹn tăng tính thanh khoản, thực tế thị trường RWA vẫn đối mặt với nhiều thách thức:

• Định giá khó khăn: Việc định giá chính xác các tài sản phi tiêu chuẩn như bất động sản hay tác phẩm nghệ thuật vốn đã phức tạp, càng trở nên khó khăn hơn khi chuyển sang dạng token. Tại Việt Nam, thị trường bất động sản thường thiếu tính minh bạch, làm tăng thêm độ phức tạp trong định giá.

• Thanh khoản thấp trong giai đoạn đầu: Thị trường thứ cấp cho RWA vẫn còn non trẻ, dẫn đến thanh khoản thấp và chênh lệch giá lớn. Theo dữ liệu từ Sàn giao dịch Tài sản số Việt Nam (VDAX), khối lượng giao dịch hàng ngày của các token RWA chỉ đạt khoảng 5-10% so với các token thuần túy kỹ thuật số.

• Phân mảnh thị trường: RWA được giao dịch trên nhiều nền tảng khác nhau, dẫn đến sự phân mảnh thanh khoản. Người dùng Việt Nam thường phải sử dụng nhiều sàn giao dịch khác nhau để tiếp cận các loại RWA khác nhau.

• Thiếu các công cụ phân tích: Các công cụ phân tích và đánh giá RWA còn hạn chế, khiến nhà đầu tư khó đưa ra quyết định sáng suốt. Đặc biệt tại Việt Nam, việc thiếu dữ liệu lịch sử và công cụ phân tích bằng tiếng Việt làm hạn chế khả năng tiếp cận của nhà đầu tư cá nhân.

Rủi ro về custodian (đơn vị lưu ký)

Một trong những thách thức lớn nhất của RWA là sự phụ thuộc vào các đơn vị lưu ký tài sản vật lý, tạo ra điểm yếu trong mô hình phi tập trung:

• Rủi ro đối tác: Nếu đơn vị lưu ký gặp vấn đề tài chính hoặc pháp lý, tài sản cơ sở có thể bị ảnh hưởng. Tại Việt Nam, chưa có nhiều đơn vị lưu ký chuyên nghiệp cho tài sản số, tăng rủi ro này.

• Chi phí lưu ký: Chi phí duy trì, bảo quản và bảo hiểm tài sản vật lý có thể làm giảm lợi nhuận cho người nắm giữ token. Theo ước tính của chuyên gia tài chính Việt Nam, chi phí lưu ký có thể chiếm từ 1-3% giá trị tài sản hàng năm.

• Xác minh tài sản: Việc đảm bảo tài sản thực sự tồn tại và được lưu ký đúng cách đòi hỏi các quy trình kiểm toán phức tạp. Tại Việt Nam, thiếu các đơn vị kiểm toán chuyên về blockchain làm tăng rủi ro gian lận.

• Rủi ro tập trung hóa: Khi nhiều tài sản được lưu ký tại một đơn vị, rủi ro tập trung hóa tăng lên, đi ngược lại triết lý phi tập trung của blockchain. Các dự án RWA tại Việt Nam thường phải sử dụng một số ít đơn vị lưu ký, làm tăng rủi ro này.

Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Blockchain Việt Nam, 72% nhà đầu tư trong nước lo ngại về độ tin cậy của các đơn vị lưu ký khi tham gia thị trường RWA.

Sự chấp nhận của thị trường truyền thống

Việc thuyết phục các tổ chức tài chính truyền thống và nhà đầu tư cá nhân chấp nhận RWA vẫn là một thách thức lớn:

• Thiếu hiểu biết và tin tưởng: Nhiều nhà đầu tư và tổ chức tài chính Việt Nam vẫn chưa hiểu rõ về blockchain và RWA. Theo khảo sát của VNNIC, chỉ 23% người Việt có hiểu biết cơ bản về blockchain, và con số này còn thấp hơn đối với RWA.

• Tâm lý ngại rủi ro: Các tổ chức tài chính truyền thống thường có tâm lý bảo thủ và ngại thay đổi. Các ngân hàng lớn tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu và thử nghiệm với công nghệ blockchain, chưa sẵn sàng áp dụng rộng rãi.

• Thiếu các trường hợp thành công: Thị trường Việt Nam vẫn thiếu các trường hợp thành công điển hình về RWA để tạo niềm tin cho nhà đầu tư và tổ chức tài chính.

• Khoảng cách số: Nhiều nhà đầu tư tiềm năng, đặc biệt là thế hệ lớn tuổi hoặc ở vùng nông thôn Việt Nam, vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận và sử dụng các nền tảng blockchain.

• Cạnh tranh từ phương thức đầu tư truyền thống: Các kênh đầu tư truyền thống như gửi tiết kiệm, vàng, và bất động sản vẫn chiếm ưu thế trong tâm lý nhà đầu tư Việt Nam, khiến RWA phải cạnh tranh để thu hút vốn.

Theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Số Việt Nam, chỉ khoảng 5% nhà đầu tư cá nhân trong nước đã từng tham gia vào thị trường RWA, con số này thấp hơn nhiều so với tỷ lệ tham gia vào các loại tài sản kỹ thuật số khác như tiền điện tử (khoảng 15-20%).

Để vượt qua những thách thức này, cần có sự phối hợp giữa các bên liên quan, bao gồm cơ quan quản lý, doanh nghiệp công nghệ, tổ chức tài chính và cộng đồng blockchain để xây dựng một hệ sinh thái RWA bền vững tại Việt Nam.

5. RWA trong DeFi: Cách mạng hóa tài chính phi tập trung

RWA lending và borrowing

Mô hình cho vay và đi vay dựa trên tài sản thực (RWA) đang tạo ra một làn sóng đổi mới trong lĩnh vực DeFi, mang đến nhiều lợi ích vượt trội so với cả hệ thống tài chính truyền thống lẫn DeFi thuần túy.

Các mô hình nổi bật:

• Cho vay có tài sản đảm bảo từ thế giới thực: Các nền tảng như Centrifuge và TrueFi cho phép người dùng thế chấp tài sản thực (hóa đơn, bất động sản, tài sản kinh doanh) để vay tiền điện tử. Đây là bước đột phá lớn so với mô hình DeFi truyền thống chỉ chấp nhận tài sản số làm tài sản đảm bảo.

• Vay tiền fiat bằng tài sản số: Ngược lại, người dùng có thể dùng token RWA làm tài sản đảm bảo để vay tiền fiat thông qua các đối tác truyền thống. Tại Việt Nam, một số công ty fintech đang thử nghiệm mô hình này, cho phép người dùng thế chấp token bất động sản để vay VND.

• Tín dụng phi tập trung dựa trên danh tiếng: Các giao thức như Maple Finance xây dựng hệ thống tín dụng dựa trên danh tiếng và lịch sử hoạt động của người đi vay, tương tự như cách ngân hàng truyền thống đánh giá khách hàng doanh nghiệp.

Lợi ích nổi bật:

• Lãi suất cạnh tranh: Các pool cho vay RWA thường cung cấp lãi suất hấp dẫn hơn so với ngân hàng truyền thống. Tại Việt Nam, trong khi lãi suất tiết kiệm ngân hàng dao động 4-5%, các pool cho vay RWA có thể mang lại lợi suất 7-10% với mức độ rủi ro tương đương.

• Tiếp cận vốn dễ dàng hơn: Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam thường gặp khó khăn khi tiếp cận vốn ngân hàng do yêu cầu khắt khe về tài sản đảm bảo và lịch sử tín dụng. Các nền tảng RWA lending có thể giải quyết vấn đề này bằng cách chấp nhận nhiều loại tài sản đảm bảo đa dạng hơn.

• Quy trình nhanh chóng: Thời gian phê duyệt khoản vay giảm từ vài tuần xuống còn vài giờ hoặc vài ngày nhờ tự động hóa quy trình thẩm định và smart contract.

Theo số liệu từ DeFiLlama, tổng giá trị khóa (TVL) trong các giao thức cho vay RWA đã tăng từ 100 triệu USD vào đầu năm 2022 lên hơn 2 tỷ USD vào quý 2/2024, cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ của lĩnh vực này.

RWA yield farming

Yield farming với tài sản thực mang đến một hướng tiếp cận mới cho việc tạo ra lợi nhuận thụ động, kết hợp tính ổn định của tài sản truyền thống với hiệu quả của DeFi.

Các chiến lược phổ biến:

• Staking token RWA: Người dùng có thể stake token đại diện cho tài sản thực (như token bất động sản, token hàng hóa) để nhận phần thưởng. Ví dụ, nền tảng RealT cho phép người nắm giữ token bất động sản stake token của họ để nhận thêm token quản trị và phần chia từ thu nhập cho thuê.

• Cung cấp thanh khoản cho cặp token RWA: Người dùng cung cấp thanh khoản cho các cặp giao dịch liên quan đến RWA (ví dụ: token BĐS/USDC) trên các sàn DEX để nhận phí giao dịch và token thưởng.

• Tham gia vào các pool thanh khoản đa tài sản: Các pool như Balancer cho phép người dùng tạo và tham gia vào các pool thanh khoản bao gồm nhiều loại token RWA khác nhau, giúp đa dạng hóa rủi ro.

Ưu điểm nổi bật:

• Lợi nhuận kép: Người dùng không chỉ nhận được lợi nhuận từ hoạt động yield farming (phí giao dịch, token thưởng) mà còn hưởng lợi từ thu nhập của tài sản cơ sở (như tiền thuê từ bất động sản, cổ tức từ cổ phiếu).

• Rủi ro thấp hơn: So với yield farming truyền thống chỉ dựa vào token thuần túy kỹ thuật số, RWA yield farming thường có biến động giá thấp hơn nhờ được đảm bảo bởi tài sản thực.

• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Nhà đầu tư Việt Nam có thể tiếp cận các loại tài sản đa dạng từ khắp nơi trên thế giới, từ bất động sản ở Mỹ đến nông sản ở châu Phi, giúp phân tán rủi ro địa lý.

Dữ liệu từ Messari cho thấy lợi suất trung bình từ các chiến lược RWA yield farming dao động từ 5-15% hàng năm, cao hơn đáng kể so với các kênh đầu tư truyền thống nhưng ổn định hơn so với yield farming thuần túy crypto (có thể biến động từ âm đến hàng trăm phần trăm).

RWA trong các sản phẩm bảo hiểm

Tích hợp RWA vào các sản phẩm bảo hiểm phi tập trung đang tạo ra những mô hình bảo hiểm sáng tạo, giải quyết nhiều hạn chế của cả bảo hiểm truyền thống lẫn bảo hiểm crypto.

Các ứng dụng tiêu biểu:

• Bảo hiểm tài sản thực trên blockchain: Các giao thức như Nexus Mutual và InsurAce đang mở rộng từ bảo hiểm smart contract sang bảo hiểm cho tài sản thực như bất động sản, xe cộ, và hàng hóa. Người dùng có thể mua bảo hiểm bằng stablecoin và nhận bồi thường tự động khi xảy ra sự kiện được bảo hiểm.

• Bảo hiểm thông minh dựa trên oracle: Sử dụng oracle để kết nối dữ liệu thực tế (như thời tiết, thiên tai) với smart contract, tạo ra các sản phẩm bảo hiểm tự động như bảo hiểm nông nghiệp, bảo hiểm chuyến bay. Đây là mô hình đặc biệt hữu ích cho nông dân Việt Nam, giúp họ dễ dàng tiếp cận bảo hiểm mùa màng với chi phí thấp hơn.

• Pool bảo hiểm P2P: Người dùng có thể đóng góp vào các pool bảo hiểm phi tập trung để chia sẻ rủi ro và nhận lại phần thưởng từ phí bảo hiểm. Mô hình này đặc biệt phù hợp với văn hóa tương thân tương ái của người Việt.

Lợi ích nổi bật:

• Giảm chi phí trung gian: Loại bỏ nhiều chi phí hành chính và trung gian, giúp giảm phí bảo hiểm xuống 20-40% so với bảo hiểm truyền thống.

• Quy trình bồi thường nhanh chóng: Smart contract tự động xử lý yêu cầu bồi thường dựa trên dữ liệu từ oracle, giảm thời gian chờ đợi từ hàng tuần xuống còn vài giờ hoặc vài ngày.

• Minh bạch cao: Toàn bộ quy trình từ đóng phí đến yêu cầu bồi thường đều được ghi lại trên blockchain, giúp giảm tranh chấp và gian lận bảo hiểm.

Theo nghiên cứu của Đại học Kinh tế TP.HCM, chi phí vận hành của các mô hình bảo hiểm phi tập trung có thể thấp hơn 30-50% so với mô hình truyền thống, tạo điều kiện cho việc mở rộng bảo hiểm đến các đối tượng chưa được phục vụ tại Việt Nam.

Liquidity pools với RWA

Các pool thanh khoản tích hợp RWA đang tạo ra một hệ sinh thái giao dịch mới, kết nối tài sản truyền thống với thế giới DeFi.

Các mô hình nổi bật:

• AMM chuyên biệt cho RWA: Các sàn giao dịch phi tập trung như Balancer và Curve đã phát triển các pool thanh khoản được tối ưu hóa cho RWA, với các tham số được điều chỉnh để phù hợp với đặc tính của tài sản thực (biến động thấp, khối lượng giao dịch nhỏ hơn).

• Pool thanh khoản đa tài sản: Kết hợp nhiều loại RWA khác nhau trong cùng một pool, giúp giảm rủi ro và tăng hiệu quả sử dụng vốn. Ví dụ, một pool có thể bao gồm token bất động sản, token hàng hóa và token trái phiếu.

• Bonding curves thông minh: Sử dụng các đường cong ràng buộc (bonding curves) được thiết kế đặc biệt cho RWA, giúp định giá token một cách hiệu quả hơn dựa trên cung và cầu thị trường.

Lợi ích nổi bật:

• Thanh khoản 24/7: Khác với thị trường truyền thống chỉ hoạt động trong giờ giao dịch, các pool thanh khoản RWA hoạt động liên tục, cho phép giao dịch bất kỳ lúc nào.

• Giảm trượt giá (slippage): Các pool được thiết kế đặc biệt cho RWA giúp giảm trượt giá khi giao dịch các khối lượng lớn, tăng hiệu quả giao dịch.

• Thu nhập thụ động cho người cung cấp thanh khoản: Người dùng Việt Nam có thể kiếm thu nhập thụ động bằng cách cung cấp thanh khoản cho các pool RWA, với mức lợi nhuận thường cao hơn so với gửi tiết kiệm ngân hàng.

Theo dữ liệu từ DefiLlama, tổng giá trị khóa trong các pool thanh khoản liên quan đến RWA đã tăng gấp 3 lần trong năm 2023, đạt hơn 1 tỷ USD vào đầu năm 2024.

Các mô hình kinh doanh mới dựa trên RWA

Sự kết hợp giữa tài sản thực và công nghệ blockchain đang tạo ra những mô hình kinh doanh đột phá, mở ra cơ hội mới cho doanh nghiệp và nhà đầu tư Việt Nam.

Mô hình tiêu biểu:

• Phân chia thu nhập từ tài sản (Revenue Sharing): Các dự án như Centrifuge cho phép tokenize dòng thu nhập từ tài sản như tiền thuê bất động sản, tiền bản quyền âm nhạc, hoặc doanh thu từ các dự án cơ sở hạ tầng. Người nắm giữ token được hưởng phần chia từ dòng thu nhập này theo tỷ lệ sở hữu.

• DAO quản lý tài sản thực: Các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) được thành lập để quản lý danh mục tài sản thực. Ví dụ, CityDAO sở hữu và quản lý đất đai, trong khi FlamingoDAO tập trung vào NFT nghệ thuật có giá trị cao. Mô hình này cho phép quản lý tài sản theo phương thức dân chủ và minh bạch.

• Thị trường dự đoán cho tài sản thực: Các nền tảng như Polymarket và Augur đang phát triển thị trường dự đoán liên quan đến giá cả tài sản thực (như giá nhà, giá vàng, giá nông sản). Người dùng có thể đặt cược vào các dự đoán này, tạo ra một công cụ phòng hộ rủi ro mới.

• Tokenize dự án phát triển: Các dự án phát triển bất động sản, năng lượng tái tạo, hoặc cơ sở hạ tầng có thể huy động vốn bằng cách phát hành token đại diện cho phần sở hữu trong dự án. Đây là mô hình đặc biệt hữu ích cho các dự án phát triển tại Việt Nam, nơi việc tiếp cận vốn truyền thống thường gặp nhiều rào cản.

• Nền tảng cho thuê P2P: Các nền tảng như Slock.it cho phép cho thuê tài sản (xe cộ, thiết bị, không gian) theo mô hình ngang hàng, với smart contract quản lý toàn bộ quy trình từ đặt chỗ đến thanh toán và đánh giá.

Lợi ích cho doanh nghiệp Việt Nam:

• Tiếp cận nguồn vốn toàn cầu: Doanh nghiệp Việt Nam có thể huy động vốn từ nhà đầu tư toàn cầu thông qua tokenization, vượt qua giới hạn của thị trường vốn trong nước.

• Tăng hiệu quả vận hành: Tự động hóa nhiều quy trình kinh doanh thông qua smart contract, giúp giảm chi phí vận hành và tăng hiệu quả.

• Mở rộng cơ sở khách hàng: Tiếp cận khách hàng toàn cầu thông qua các nền tảng phi tập trung, không bị giới hạn bởi biên giới địa lý.

• Tạo giá trị từ tài sản chưa được khai thác đầy đủ: Nhiều doanh nghiệp Việt Nam sở hữu tài sản có giá trị nhưng chưa khai thác hiệu quả (như bất động sản, quyền sở hữu trí tuệ). Tokenization giúp khai thác giá trị từ những tài sản này.

Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), các mô hình kinh doanh dựa trên RWA có thể tạo ra giá trị gia tăng từ 15-25% cho doanh nghiệp Việt Nam trong các ngành như bất động sản, nông nghiệp và năng lượng tái tạo.

Các chuyên gia trong ngành dự đoán rằng đến năm 2026, ít nhất 5% doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam sẽ áp dụng một số hình thức tokenization tài sản hoặc mô hình kinh doanh dựa trên RWA để tăng cường khả năng cạnh tranh và tiếp cận vốn.

6. Kết luận

Tokenization tài sản thực (RWA) đang dần định hình lại cách chúng ta sở hữu, giao dịch và quản lý tài sản. Công nghệ này không chỉ mở ra cánh cửa đầu tư cho nhiều người mà còn tạo ra tính thanh khoản cho các tài sản vốn khó tiếp cận.

Tại Việt Nam, tiềm năng của RWA còn rất lớn, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, nông nghiệp và các tài sản truyền thống khác. Mặc dù còn nhiều thách thức về mặt pháp lý và nhận thức, nhưng những bước tiến trong công nghệ blockchain và sự quan tâm ngày càng tăng từ các nhà đầu tư đang dần mở đường cho sự phát triển của thị trường này.

Để tận dụng cơ hội từ RWA, người dùng cần trang bị kiến thức, thận trọng trước rủi ro và theo dõi sát sao các quy định pháp lý. Trong tương lai, khi hành lang pháp lý hoàn thiện hơn và công nghệ trưởng thành, RWA có thể trở thành một phần không thể thiếu trong hệ sinh thái tài chính số của Việt Nam, mang lại lợi ích cho cả nhà đầu tư cá nhân và nền kinh tế nói chung.

7. FAQ về RWA

RWA khác gì so với NFT?

RWA đại diện cho tài sản thực có giá trị nội tại (bất động sản, vàng), trong khi NFT thường đại diện cho tài sản kỹ thuật số độc nhất (nghệ thuật, collectibles). RWA thường chịu quy định pháp lý chặt chẽ hơn và có giá trị ổn định hơn.

Làm thế nào để xác minh tính hợp pháp của RWA?

Kiểm tra giấy tờ pháp lý của tài sản gốc, xác minh nền tảng phát hành có giấy phép hoạt động, tìm hiểu cơ chế kiểm toán và đánh giá độc lập, xem xét hợp đồng thông minh đã được kiểm tra bảo mật chưa.

Rủi ro lớn nhất khi đầu tư vào RWA là gì?

Rủi ro pháp lý do quy định chưa rõ ràng, rủi ro thanh khoản nếu thị trường chưa phát triển, rủi ro về tính trung thực của đơn vị phát hành, và rủi ro công nghệ liên quan đến bảo mật blockchain.

Có cần ví crypto để đầu tư vào RWA không?

Có, bạn cần ví crypto để lưu trữ token RWA. Một số nền tảng cung cấp giải pháp tích hợp cho người mới, nhưng về cơ bản vẫn cần ví điện tử tương thích với blockchain nơi RWA được phát hành.

Các quy định pháp lý hiện tại về RWA?

Tại Việt Nam, quy định còn đang phát triển. Hiện các RWA thường phải tuân thủ cả luật chứng khoán truyền thống và các quy định mới về tài sản số. Nhà đầu tư nên theo dõi hướng dẫn từ NHNN và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

RWA có thể thay thế phương thức đầu tư truyền thống không?

Chưa thể thay thế hoàn toàn nhưng đang bổ sung hiệu quả. RWA mang lại tính thanh khoản và khả năng tiếp cận cao hơn, nhưng phương thức truyền thống vẫn có ưu điểm về tính ổn định và khung pháp lý rõ ràng.