Giới thiệu về Blockchain Layer 3

Trong hành trình không ngừng phát triển của công nghệ blockchain, chúng ta đang chứng kiến sự xuất hiện của một tầng kiến trúc mới – Layer 3. Đây không đơn thuần là một khái niệm kỹ thuật, mà là một bước tiến quan trọng hứa hẹn mở ra kỷ nguyên mới cho các ứng dụng phi tập trung.

Định nghĩa về Blockchain Layer 3

Blockchain Layer 3 là tầng kiến trúc blockchain được xây dựng trên nền tảng của Layer 2, tạo thành một hệ thống phân cấp ba tầng hoàn chỉnh. Nếu Layer 1 là các blockchain gốc như Ethereum hay Bitcoin, và Layer 2 là các giải pháp mở rộng như rollups hay state channels, thì Layer 3 đại diện cho một lớp ứng dụng chuyên biệt hóa cao, được thiết kế để tối ưu cho các trường hợp sử dụng cụ thể.

Về bản chất, Layer 3 không chỉ đơn thuần là “Layer 2 của Layer 2” như nhiều người vẫn hiểu lầm. Thay vào đó, Layer 3 đóng vai trò là một lớp ứng dụng chuyên biệt, tập trung vào việc giải quyết các vấn đề đặc thù của từng ngành, từng lĩnh vực – điều mà cả Layer 1 và Layer 2 đều không thể đáp ứng một cách tối ưu.

Theo định nghĩa của Vitalik Buterin, Layer 3 có thể được hiểu là các “hệ thống chuyên biệt hóa” (specialized systems) được thiết kế để phục vụ các mục đích cụ thể như bảo mật nâng cao, tính riêng tư, các chức năng đặc thù theo ngành, hoặc thậm chí là khả năng mở rộng theo chiều dọc cho các ứng dụng cụ thể.

Vị trí của Blockchain Layer 3 trong hệ sinh thái blockchain

Trong hệ sinh thái blockchain hiện đại, Layer 3 đóng vai trò là “tầng ứng dụng chuyên biệt” – nơi các giải pháp được tối ưu hóa cho từng trường hợp sử dụng cụ thể:

• Layer 1: Là tầng nền tảng, cung cấp bảo mật và đồng thuận cơ bản (Ethereum, Bitcoin, Solana…)
• Layer 2: Là tầng mở rộng, tập trung vào việc tăng khả năng xử lý giao dịch và giảm phí (Optimism, Arbitrum, zkSync…)
• Layer 3: Là tầng ứng dụng chuyên biệt, tối ưu hóa cho các trường hợp sử dụng cụ thể (ứng dụng gaming, hệ thống tài chính, giải pháp doanh nghiệp…)

Layer 3 không hoạt động độc lập mà luôn kết nối chặt chẽ với các tầng dưới. Dữ liệu và giao dịch từ Layer 3 được xử lý và tổng hợp tại Layer 2 trước khi được đưa xuống Layer 1 để đảm bảo tính bảo mật tối đa. Mô hình này tạo nên một hệ thống phân cấp hiệu quả, nơi mỗi tầng đều có vai trò riêng biệt nhưng bổ trợ lẫn nhau.

Điều đáng chú ý là Layer 3 không chỉ đơn thuần là một “tầng thứ ba” trong kiến trúc blockchain, mà còn đại diện cho một triết lý thiết kế mới: chuyên biệt hóa thay vì đa năng hóa. Thay vì cố gắng tạo ra một giải pháp đáp ứng mọi nhu cầu, Layer 3 hướng đến việc tạo ra các môi trường tối ưu cho từng loại ứng dụng cụ thể.

Tại sao Layer 3 là bước tiến cần thiết sau Layer 2

Sự xuất hiện của Layer 3 không phải là ngẫu nhiên, mà là kết quả tất yếu của quá trình tiến hóa trong công nghệ blockchain. Có nhiều lý do khiến Layer 3 trở thành bước tiến cần thiết:

1. Giới hạn của Layer 2 trong việc chuyên biệt hóa

Mặc dù Layer 2 đã giải quyết được vấn đề về khả năng mở rộng, nhưng các giải pháp này vẫn còn hạn chế trong việc tối ưu hóa cho các trường hợp sử dụng đặc thù. Một rollup Layer 2 được thiết kế để xử lý mọi loại giao dịch, nhưng không thể tối ưu cho tất cả. Layer 3 ra đời để khắc phục hạn chế này, tạo môi trường chuyên biệt cho từng loại ứng dụng.

2. Nhu cầu về tính riêng tư và tùy biến cao

Khi blockchain ngày càng được áp dụng rộng rãi trong doanh nghiệp và các ngành công nghiệp truyền thống, nhu cầu về tính riêng tư và khả năng tùy biến trở nên cấp thiết. Layer 3 cung cấp không gian để xây dựng các giải pháp blockchain với các thuộc tính đặc biệt mà không làm ảnh hưởng đến cấu trúc cốt lõi của Layer 1 và Layer 2.

3. Tối ưu hóa chi phí và hiệu suất

Mỗi tầng trong kiến trúc blockchain đều có chi phí giao dịch riêng. Bằng cách tạo ra Layer 3 chuyên biệt, các ứng dụng có thể tối ưu hóa chi phí giao dịch và hiệu suất xử lý cho các trường hợp sử dụng cụ thể. Ví dụ, một Layer 3 dành riêng cho game blockchain có thể tối ưu hóa cho việc xử lý hàng nghìn giao dịch nhỏ với độ trễ thấp.

4. Khả năng mở rộng theo chiều dọc

Trong khi Layer 2 tập trung vào khả năng mở rộng theo chiều ngang (xử lý nhiều giao dịch hơn), Layer 3 mở ra khả năng mở rộng theo chiều dọc (xử lý các giao dịch phức tạp hơn, chuyên biệt hơn). Điều này đặc biệt quan trọng khi các ứng dụng blockchain ngày càng trở nên phức tạp và đa dạng.

5. Hỗ trợ hệ sinh thái ứng dụng đa dạng

Layer 3 tạo điều kiện cho sự phát triển của các hệ sinh thái ứng dụng đa dạng, mỗi hệ sinh thái có thể có các quy tắc, cơ chế đồng thuận và mô hình kinh tế riêng. Điều này mở ra không gian sáng tạo mới cho các nhà phát triển, đồng thời vẫn đảm bảo tính bảo mật từ Layer 1.

Sự xuất hiện của Layer 3 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong hành trình phát triển của công nghệ blockchain. Không chỉ đơn thuần là một tầng kiến trúc mới, Layer 3 còn đại diện cho một triết lý thiết kế mới – hướng đến chuyên biệt hóa và tối ưu hóa cho từng trường hợp sử dụng cụ thể. Trong tương lai, khi các ứng dụng blockchain ngày càng đa dạng và phức tạp, vai trò của Layer 3 sẽ càng trở nên quan trọng, mở ra những khả năng mới cho sự phát triển của công nghệ blockchain.

2. Mối quan hệ giữa Layer 1, Layer 2 và Layer 3

Tổng quan về mô hình đa tầng và luồng dữ liệu

Kiến trúc phân tầng blockchain:

• Layer 1: Tầng nền tảng (Bitcoin, Ethereum) – ưu tiên bảo mật, phi tập trung
• Layer 2: Tầng mở rộng (Optimism, Arbitrum) – cải thiện khả năng xử lý, giảm chi phí
• Layer 3: Tầng ứng dụng chuyên biệt – tối ưu cho từng lĩnh vực cụ thể

Luồng dữ liệu:

1. Người dùng tương tác với ứng dụng trên Layer 3
2. Layer 3 xử lý, tổng hợp giao dịch và tạo bằng chứng
3. Layer 2 nhận, xác minh và đóng gói bằng chứng từ Layer 3
4. Layer 1 lưu trữ bằng chứng cuối cùng, đảm bảo tính bất biến

Cách Layer 3 kế thừa và mở rộng khả năng của Layer 2

Kế thừa từ Layer 2:

• Bảo mật thông qua cơ chế bằng chứng mật mã
• Khả năng xử lý giao dịch nhanh với chi phí thấp
• Tính tương tác với hệ sinh thái Layer 1

Mở rộng khả năng:

• Tùy biến chuyên sâu: Môi trường thực thi riêng cho từng loại ứng dụng
• Recursive rollups: Nén nhiều giao dịch thành một bằng chứng nhỏ gọn
• Tối ưu hóa theo ngành: Cấu trúc dữ liệu và thuật toán đồng thuận chuyên biệt
• Khả năng mở rộng đa chiều: Mở rộng cả theo chiều ngang (thông lượng) và chiều dọc (chức năng)

Phân tích độc đáo: So sánh cấu trúc và hiệu suất giữa các layer

Mô hình phân công trách nhiệm:

• Layer 1: Đảm bảo tính bất biến và giải quyết tranh chấp
• Layer 2: Xử lý khối lượng giao dịch lớn, tạo bằng chứng mật mã
• Layer 3: Tối ưu hóa trải nghiệm người dùng và hiệu suất ứng dụng

Layer 3 không đơn thuần là một lớp mở rộng khả năng xử lý, mà là một bước tiến về chất trong việc tạo ra các môi trường blockchain chuyên biệt, đáp ứng nhu cầu đa dạng của các ứng dụng phi tập trung hiện đại.

3. Layer 3 và giải pháp cho blockchain trilemma

Cách Layer 3 tiếp cận vấn đề khả năng mở rộng, bảo mật và phi tập trung

Blockchain trilemma – thách thức cân bằng ba yếu tố cốt lõi – được Layer 3 tiếp cận theo hướng phân tầng chức năng:

Khả năng mở rộng

• Xử lý song song: Layer 3 cho phép nhiều chuỗi chuyên biệt hoạt động đồng thời
• Nén dữ liệu đa cấp: Giao dịch được nén tại Layer 3, sau đó các bằng chứng được nén tiếp tại Layer 2
• Hiệu suất tùy biến: Các tham số như kích thước khối, thời gian tạo khối được tối ưu cho từng ứng dụng
• Thông lượng vượt trội: Đạt hàng trăm nghìn TPS nhờ tối ưu hóa chuyên sâu

Bảo mật

• Mô hình bảo mật phân tầng: Kế thừa bảo mật từ Layer 1, bổ sung các lớp bảo vệ tại Layer 2 và 3
• Cơ chế đồng thuận tùy chỉnh: Áp dụng thuật toán đồng thuận phù hợp với từng ứng dụng
• Bằng chứng mật mã đệ quy: Sử dụng ZK-proofs hoặc fraud proofs để đảm bảo tính toàn vẹn
• Phân tán rủi ro: Sự cố tại một Layer 3 không ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống

Phi tập trung

• Phi tập trung theo mục đích: Mức độ phi tập trung được điều chỉnh theo nhu cầu ứng dụng
• Mô hình quản trị linh hoạt: Các DAO chuyên biệt cho từng Layer 3
• Phân quyền theo chức năng: Phân chia trách nhiệm giữa các layer
• Cân bằng động: Khả năng điều chỉnh mức độ phi tập trung theo thời gian

Phân tích chuyên sâu: Những đột phá kỹ thuật của Layer 3 so với Layer 2

1. Recursive Validity Proofs

• Layer 2: Tạo bằng chứng cho mỗi giao dịch hoặc khối giao dịch
• Layer 3: Tạo “bằng chứng của bằng chứng” – nén nhiều bằng chứng thành một
• Lợi ích: Giảm đáng kể chi phí xác minh và lưu trữ trên Layer 1

2. Domain-Specific Optimization

• Layer 2: Giải pháp mở rộng chung cho mọi ứng dụng
• Layer 3: Tối ưu hóa cho từng lĩnh vực (DeFi, Gaming, NFT…)
• Lợi ích: Hiệu suất vượt trội cho các ứng dụng chuyên biệt

3. Hybrid Consensus Mechanisms

• Layer 2: Thường sử dụng một cơ chế đồng thuận duy nhất
• Layer 3: Kết hợp nhiều cơ chế đồng thuận trong cùng hệ thống
• Lợi ích: Tận dụng ưu điểm của từng cơ chế cho các tác vụ khác nhau

4. Application-Specific Execution Environments

• Layer 2: Môi trường thực thi đa năng
• Layer 3: Môi trường thực thi được thiết kế riêng cho từng loại ứng dụng
• Lợi ích: Tối ưu hóa ngôn ngữ lập trình, máy ảo và cấu trúc dữ liệu

5. Cross-Layer Interoperability

• Layer 2: Tương tác chủ yếu với Layer 1
• Layer 3: Tương tác liền mạch giữa các Layer 2 và Layer 3 khác nhau
• Lợi ích: Hệ sinh thái liên thông với trải nghiệm người dùng thống nhất

Vấn đề data availability và các giải pháp từ Layer 3

Thách thức data availability

Data availability (tính khả dụng dữ liệu) là một trong những thách thức lớn nhất của mô hình đa tầng:

• Đảm bảo dữ liệu luôn có sẵn để xác minh giao dịch
• Tránh tình trạng “data withholding” (giữ lại dữ liệu)
• Cân bằng giữa chi phí lưu trữ và tính phi tập trung

Giải pháp từ Layer 3

1. Data Availability Sampling (DAS)

Cơ chế: Kiểm tra ngẫu nhiên một phần nhỏ dữ liệu để xác minh tính khả dụng

Ưu điểm: Giảm đáng kể lượng dữ liệu cần kiểm tra

Ứng dụng: Các Layer 3 có thể triển khai DAS chuyên biệt cho từng loại dữ liệu

2. Data Availability Committees (DAC)

Cơ chế: Nhóm các node chuyên biệt chịu trách nhiệm lưu trữ và xác minh dữ liệu

Ưu điểm: Hiệu suất cao, dễ triển khai

Cân nhắc: Cần thiết kế cơ chế khuyến khích và phạt để đảm bảo tính trung thực

3. Hybrid Data Storage

Cơ chế: Kết hợp lưu trữ on-chain và off-chain tùy theo tính chất dữ liệu

Ưu điểm: Tối ưu chi phí lưu trữ, vẫn đảm bảo tính khả dụng

Đổi mới: Layer 3 có thể phân loại dữ liệu theo mức độ quan trọng và lưu trữ phù hợp

4. Data Sharding cho Layer 3

Cơ chế: Chia nhỏ dữ liệu thành các phần, phân phối trên nhiều node

Ưu điểm: Mở rộng khả năng lưu trữ, tăng tốc độ truy xuất

Tiến bộ: Các Layer 3 triển khai sharding theo đặc thù ứng dụng

5. Erasure Coding

Cơ chế: Mã hóa dữ liệu để có thể khôi phục từ một phần nhỏ

Ưu điểm: Tăng khả năng chống lỗi, giảm yêu cầu lưu trữ

Đột phá: Layer 3 tối ưu hóa các thuật toán erasure coding cho từng loại dữ liệu

Layer 3 không chỉ đơn thuần là một lớp mở rộng khả năng xử lý, mà còn mang đến cách tiếp cận mới cho blockchain trilemma. Bằng cách chuyên biệt hóa và tối ưu hóa theo từng lĩnh vực, Layer 3 tạo ra môi trường blockchain có thể cân bằng động giữa khả năng mở rộng, bảo mật và phi tập trung theo nhu cầu cụ thể của từng ứng dụng.

4. Quan điểm chuyên gia và tranh luận

Phân tích quan điểm của Vitalik Buterin về Layer 3

Vitalik Buterin, đồng sáng lập Ethereum, đã đưa ra những nhận định quan trọng về Layer 3:

Mục đích của Layer 3 theo Vitalik

Không đơn thuần là mở rộng khả năng xử lý

• Vitalik cho rằng Layer 3 không nên chỉ là “rollup trên rollup” để tăng thông lượng
• Lý do: Recursive rollups không mang lại hiệu quả mở rộng tổng thể tốt hơn so với thiết kế Layer 2 tối ưu

Ba vai trò chính đáng của Layer 3

• Chức năng chuyên biệt: Layer 3 nên tập trung vào các chức năng mà Layer 2 không thể đáp ứng tốt
• Môi trường bảo mật khác biệt: Cung cấp các mô hình bảo mật khác với Layer 2 gốc
• Tùy biến quyền riêng tư: Triển khai các giải pháp riêng tư chuyên sâu

Kiến trúc “Stacks” thay vì “Layers”

• Vitalik đề xuất mô hình “stacks” (chồng) với các thành phần chuyên biệt
• Mỗi stack có thể bao gồm Layer 1, Layer 2 và các layer chuyên biệt
• Các stack khác nhau có thể tương tác qua các giao thức liên kết

Quan ngại của Vitalik

Phức tạp không cần thiết

• Cảnh báo về việc thêm các layer có thể tạo ra độ phức tạp quá mức
• Nhấn mạnh nguyên tắc thiết kế tối giản: chỉ thêm layer khi thực sự cần thiết

Hiệu quả mở rộng

• Chỉ ra rằng “rollup trên rollup” không mang lại lợi ích mở rộng đáng kể
• Một Layer 2 được thiết kế tốt có thể đạt hiệu quả tương đương

Vấn đề bảo mật

• Lo ngại về việc thêm nhiều layer có thể tạo ra các điểm yếu bảo mật mới
• Mỗi layer bổ sung đều tạo ra bề mặt tấn công lớn hơn

Tầm nhìn của Vitalik về tương lai

Modular blockchain

• Ủng hộ kiến trúc blockchain mô-đun với các thành phần chuyên biệt
• Layer 3 nên là một phần của hệ sinh thái mô-đun, không phải là một tầng đơn thuần

Tối ưu hóa theo mục đích

• Layer 3 nên được thiết kế cho các trường hợp sử dụng cụ thể
• Ví dụ: Layer 3 cho ứng dụng riêng tư, Layer 3 cho các ứng dụng cần tính toán phức tạp

Tương tác liên chuỗi

• Nhấn mạnh tầm quan trọng của khả năng tương tác giữa các layer
• Hệ sinh thái blockchain tương lai cần liền mạch giữa các layer và chuỗi

5. Các dự án Layer 3 tiên phong và ứng dụng

zkSync Hyperchain: Cấu trúc và tiềm năng

Cấu trúc kỹ thuật:

• Xây dựng trên nền tảng zkSync Era (Layer 2)
• Sử dụng công nghệ ZK-rollup đệ quy (recursive ZK-proofs)
• Kiến trúc hyperchain cho phép triển khai nhiều chuỗi chuyên biệt
• Tích hợp ZK Stack để đơn giản hóa việc triển khai

Tiềm năng:

• Khả năng mở rộng lên đến 100,000+ TPS
• Chi phí giao dịch giảm đến 99% so với Layer 2
• Tùy biến cao cho các ứng dụng chuyên biệt
• Bảo mật kế thừa từ Ethereum và zkSync Era

Ứng dụng nổi bật:

• Các sàn giao dịch phi tập trung tốc độ cao
• Hệ thống thanh toán vi mô (micropayments)
• Nền tảng GameFi với khối lượng giao dịch lớn

Arbitrum Orbit: Mô hình kỹ thuật và ứng dụng

Mô hình kỹ thuật:

• Xây dựng trên công nghệ Arbitrum Nitro
• Sử dụng Optimistic rollup với thời gian finality tối ưu
• Kiến trúc AnyTrust cho phép linh hoạt trong mô hình bảo mật
• Hỗ trợ triển khai chuỗi tùy chỉnh (permissioned và permissionless)

Ứng dụng chính:

• Các ứng dụng DeFi cần xử lý giao dịch khối lượng lớn
• Hệ thống quản lý danh tính phân tán
• Giải pháp blockchain cho doanh nghiệp với yêu cầu riêng tư cao

Ưu điểm cạnh tranh:

• Tương thích hoàn toàn với EVM
• Chi phí triển khai và vận hành thấp
• Khả năng tùy chỉnh mô hình bảo mật theo nhu cầu
• Hệ sinh thái Arbitrum đã phát triển mạnh

Độc quyền: Các dự án mới nổi khác và use cases tiềm năng

Dự án mới nổi:

Starknet Fractal Scaling

• Sử dụng công nghệ STARK để tạo các chuỗi Layer 3
• Tối ưu cho các ứng dụng cần tính toán phức tạp
• Khả năng xử lý song song cao

Polygon Avail Validium

• Kết hợp giữa Polygon zkEVM và Avail
• Giải quyết vấn đề data availability
• Tập trung vào ứng dụng doanh nghiệp

Fuel Network

• Kiến trúc song song từ đầu
• Ngôn ngữ lập trình Sway tối ưu
• Nhắm đến thị trường DeFi và ứng dụng tài chính

Metis Andromeda Layer 3

• Giải pháp Optimistic rollup với DAC tùy chỉnh
• Tập trung vào ứng dụng Web3 cho doanh nghiệp
• Hỗ trợ mạnh mẽ cho các DAO

Use cases tiềm năng:

• Hệ thống thanh toán xuyên biên giới siêu tốc
• Thị trường NFT với phí giao dịch cực thấp
• Ứng dụng IoT với khối lượng dữ liệu lớn
• Giải pháp blockchain cho chuỗi cung ứng

Lĩnh vực ứng dụng hứa hẹn nhất cho Layer 3

Gaming

Lý do phù hợp: Yêu cầu tốc độ cao, phí thấp, khối lượng giao dịch lớn

Ứng dụng cụ thể:

• Game MMO với hàng triệu người chơi đồng thời
• Thị trường giao dịch in-game assets thời gian thực
• Hệ thống phần thưởng và token hóa phức tạp

Lợi thế Layer 3: Môi trường tối ưu riêng cho từng game, chi phí vận hành thấp

DeFi

Lý do phù hợp: Cần tính toán phức tạp, bảo mật cao, tốc độ giao dịch nhanh

Ứng dụng cụ thể:

• DEX với khả năng xử lý tương đương sàn tập trung
• Các sản phẩm phái sinh phức tạp với tính toán on-chain
• Hệ thống cho vay phi tập trung với xác minh tín dụng

Lợi thế Layer 3: Môi trường tính toán chuyên biệt, bảo mật đa lớp

Enterprise

Lý do phù hợp: Yêu cầu riêng tư cao, khả năng tùy chỉnh, hiệu suất ổn định

Ứng dụng cụ thể:

• Hệ thống quản lý chuỗi cung ứng xuyên doanh nghiệp
• Giải pháp tuân thủ và kiểm toán tự động
• Mạng thanh toán B2B với xác minh tức thì

Lợi thế Layer 3: Khả năng triển khai mạng riêng với bảo mật tùy chỉnh

Layer 3 đang dần định hình thành hệ sinh thái chuyên biệt, tập trung vào việc giải quyết các nhu cầu cụ thể mà Layer 1 và Layer 2 chưa đáp ứng được một cách tối ưu. Với các dự án tiên phong như zkSync Hyperchain và Arbitrum Orbit dẫn đầu, Layer 3 hứa hẹn mở ra kỷ nguyên mới cho các ứng dụng blockchain đòi hỏi khả năng mở rộng cao, chi phí thấp và tính năng chuyên biệt.

6. Tương lai của Layer 3 và kết luận

Dự đoán về sự phát triển của Layer 3 trong tương lai gần

• Chuyên biệt hóa: Layer 3 sẽ phát triển theo hướng giải quyết các nhu cầu đặc thù
• Hợp nhất sinh thái: Các giải pháp Layer 3 sẽ tích hợp chặt chẽ với hệ sinh thái Layer 2
• Chuẩn hóa: Xuất hiện các tiêu chuẩn kỹ thuật cho việc triển khai và kết nối Layer 3
• Ứng dụng thực tế: Tập trung vào các trường hợp sử dụng cụ thể thay vì công nghệ đơn thuần

Layer 3 có phải là điểm dừng hay sẽ còn Layer 4, Layer 5?

• Quan điểm thực dụng: Layer 3 có thể là đủ cho hầu hết ứng dụng thực tế
• Kiến trúc modular: Thay vì thêm layer, xu hướng sẽ là phát triển các module chức năng
• Giới hạn phức tạp: Mỗi layer thêm vào tạo thêm độ phức tạp và rủi ro bảo mật
• Tương lai xa: Layer 4/5 có thể xuất hiện cho các ứng dụng siêu chuyên biệt (AI, quantum computing)

Nhận định về khả năng Layer 3 giải quyết các vấn đề hiện tại của blockchain

• Khả năng mở rộng: Giải quyết hiệu quả với khả năng xử lý lên đến hàng trăm nghìn TPS
• Chi phí giao dịch: Giảm đáng kể, tiệm cận với hệ thống tập trung truyền thống
• Trải nghiệm người dùng: Cải thiện đáng kể thời gian xác nhận và độ phức tạp
• Giới hạn: Không giải quyết hoàn toàn vấn đề quản trị và phân quyền cốt lõi

Lời khuyên cho nhà đầu tư và người dùng về Layer 3

Nhà đầu tư:

• Tập trung vào dự án có use case rõ ràng, không chỉ là công nghệ
• Ưu tiên các dự án có tích hợp tốt với hệ sinh thái Layer 1/2 hiện có
• Đánh giá kỹ đội ngũ phát triển và khả năng thu hút ứng dụng thực tế

Người dùng:

• Thử nghiệm các giải pháp Layer 3 cho nhu cầu cụ thể (gaming, DeFi)
• Cân nhắc trade-off giữa tốc độ/chi phí và tính phi tập trung
• Phân tán rủi ro giữa các layer khác nhau trong giai đoạn đầu

Layer 3 đại diện cho bước tiến quan trọng trong quá trình trưởng thành của công nghệ blockchain, hướng tới việc đáp ứng nhu cầu thực tế thay vì chỉ là giải pháp kỹ thuật. Thành công của Layer 3 sẽ phụ thuộc vào khả năng giải quyết các vấn đề cụ thể mà người dùng và doanh nghiệp đang gặp phải, đồng thời duy trì được những giá trị cốt lõi của công nghệ blockchain.